Een integraal stationscomplex
De komende twee decennia groeit het aantal reizigers in Utrecht Centraal naar jaarlijks ongeveer honderd miljoen. Omdat het vorige gebouw de sterke reizigersgroei niet kon verwerken, was er voor Utrecht één nieuw integraal stationscomplex nodig, dat het vervoer regelt voor trein, tram en bus. Het station is een autonoom gebouw geworden - driemaal de oorspronkelijke grootte - en krijgt stadspleinen aan de twee nieuwe entrees, de Jaarbeurszijde en de stadszijde. Onder het plein aan de stadszijde komt volgend jaar de grootste fietsenstalling ter wereld, met plaats voor 12.500 fietsen.
Benthem Crouwel Architects
Deiningen
Tijdens de ontwerpfase kwamen Jan Benthem en Mels Crouwel op het idee het oorspronkelijk platte dak van Utrecht Centraal uit te voeren als een golf, die dynamiek uitstraalt en richting aangeeft. Dwars op de sporen, in de lengterichting van de hal, verwijst de golf naar de in- en uitgangen. De golf heeft drie ‘deiningen’: de hoogste boven het treinstation, de lagere aan weerszijden voor de tram- en busstations. Zo representeren ze ook een logische verdeling van functies die zich in het station bevinden. Om meer natuurlijk licht in de terminal te krijgen zijn grote glazen daklichten gemaakt, die ook functioneren als rookluiken. De golvende beweging wordt benadrukt door de doorlopende LED-lampen aan het plafond. Met de significante vorm van het stalen dak - en relatieve laagbouw (18 meter hoog) - is het station duidelijk herkenbaar tussen alle naburige gebouwen en kantoren.
©Jannes Linders
Levendig station
Aan een zijde van het station is een stationspromenade, een openbare straat, die de spoorbaan kruist. Nu kan elke passant van west naar oost, zonder een OV-chipkaart te hoeven gebruiken. Met horeca en winkels, en eventuele markt, heeft deze passage de sfeer en uitstraling van een echte stadsstraat. De reiziger heeft vanuit de stationshal op allerlei plekken uitzicht over treinen, sporen en een weidse blik over de stad door grote glazen wanden, die als gordijnen aan het dak van 235 bij 85 meter hangen. Het interieur heeft allure zonder overdreven aandacht te vragen. Het publiek, bewegwijzering, voertuigen en alle typische toevoegingen die een station zo levendig maken, geven kleur en ambiance.
©Jannes Linders
Kathedralen van de nieuwe tijd
In zeer korte tijd heeft het reizen per trein en ook de omgeving van Nederlandse stations een metamorfose ondergaan. Zes stations - Utrecht Centraal, Den Haag, Rotterdam Centraal, Arnhem Centraal, Breda en Amsterdam Zuid - worden sinds 1997 de Nieuwe Sleutelprojecten genoemd: projecten waar niet alleen het station wordt getransformeerd (voor onder andere de komst van de hogesnelheidslijn), maar ook het gebied eromheen. Deze integrale benadering van station en stationsomgeving versterkt de identiteit en vitaliteit van de stad. ‘Kathedralen van de nieuwe tijd’ worden de nieuwe stations ook wel genoemd: OV-terminals die voor reizigers en stedelingen ook toegang bieden tot alle comfort en functies in de nabije omgeving. De afgelopen jaren opende het ene na het andere station en manifesteert zich als ‘stadsgebouw’ in vijf grote binnensteden. Het station wordt onderdeel van de stedelijke structuur, met logische looproutes en verbinding tussen stadsdelen. Utrecht Centraal is het een na laatste station dat wordt opgeleverd van de Nieuwe Sleutelprojecten; hierna volgt nog Amsterdam Zuid. Benthem Crouwel Architects is architect van drie van de zes Nieuwe Sleutelprojecten: Rotterdam Centraal, Den Haag Centraal en nu… Utrecht Centraal.
©Your Captain Luchtfotografie / Benthem Crouwel Architects
